Thiên Phú
Với việc đứng thứ 15 trên BXH FIFA (cũng như đứng đầu châu Á trong BXH này), Nhật Bản không chỉ đơn thuần là một đội tuyển mạnh, mà là đại diện ưu tú cho cả nền bóng đá châu lục. Thành công của họ không phải điều ngẫu nhiên, mà là kết quả của chiến lược dài hạn, bài bản, khoa học và toàn diện.
Đầu tiên, Nhật cải thiện thể chất bằng chính sách “Bữa ăn học đường” (School Lunch Program) được ban hành từ năm 1947 bởi Bộ Giáo dục, Văn hóa, Thể thao, Khoa học và Công nghệ Nhật Bản (MEXT). Chế độ này đảm bảo trẻ được ăn đầy đủ thịt, cá, trứng, rau xanh, sữa, những thứ giúp phát triển thể hình đồng đều. Theo Health Japan 21 (phiên bản 2013–2023), chiều cao trung bình của nam giới Nhật đã tăng khoảng 10cm so với thập niên 1950, nữ giới tăng 8cm.
Và quả ngọt đã đến. Tại World Cup 2022, Nhật Bản đánh bại Đức 2-1. Theo số liệu từ Transfermarkt, hàng thủ Nhật khi ấy có chiều cao trung bình từ 1m83 đến 1m85, thấp hơn Đức (1m89–1m91) nhưng vẫn không lép vế trong các cuộc tranh chấp bóng bổng.
Ngoài ra, người Nhật có thói quen vận động cao. Nghiên cứu của Yamada et al. trên BMC Public Health vào năm 2020 cho thấy: người Nhật đi bộ trung bình 6.000 bước/ngày, trong khi người Việt chỉ khoảng 3.600 bước (nghiên cứu tại Đà Nẵng, 2017, ĐH Duy Tân phối hợp Viện Dinh dưỡng). Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO) công bố vào năm 2019, đi bộ không chỉ nâng cao thể lực mà còn kích thích sản sinh hormone tăng trưởng, yếu tố giúp phát triển chiều cao ở tuổi vị thành niên.
Chiến lược 100 năm của JFA (Hiệp hội Bóng đá Nhật) được bắt đầu từ năm 1990, tập trung xây dựng hệ sinh thái bóng đá toàn diện: từ trường học cho đến giải trẻ, rồi đến CLB chuyên nghiệp và cuối cùng là đội tuyển quốc gia. Họ không chờ “ngọc thô” xuất hiện, mà xây nền để cầu thủ nào cũng được đào tạo chuẩn mực.
Năm 1981, Captain Tsubasa ra đời, trở thành biểu tượng văn hóa bóng đá Nhật. Trong bài viết “How Captain Tsubasa inspired generations” do FIFA công bố vào năm 2017, có đến 16/23 tuyển thủ Nhật dự World Cup 2002 thừa nhận bộ manga này là lý do khiến họ yêu bóng đá. Từ 68.000 cầu thủ đăng ký năm 1981, đến 1988, Nhật đã có hơn 240.000 người chơi bóng trong hệ thống bóng đá chuyên nghiệp.
Giải bóng đá trung học toàn quốc Nhật Bản tổ chức hàng năm vào tháng 12, kéo dài 18 ngày, thi đấu ở các SVĐ lớn, được phát sóng toàn quốc trên NHK, với hàng triệu lượt xem. Thậm chí, Kaoru Mitoma từng chọn học đại học thay vì vào CLB vì hệ thống giải học đường ở Nhật quá chất lượng.
JFA còn tổ chức các giải cho người cao tuổi (từ 40–70+), với luật lệ riêng như cấm tắc bóng, rút ngắn hiệp đấu. Năm 2021, gần 42.000 người tham gia, tăng gấp 9 lần so với năm 2000.
J.League ra đời năm 1993, bắt buộc CLB phải có liên kết với địa phương, tên đội bóng không gắn với công ty mà với địa danh. CLB phải có đủ các lứa U12, U15, U18 và tuân thủ kiểm toán tài chính minh bạch. Nếu không, sẽ bị loại khỏi hệ thống chuyên nghiệp.J.League còn ký kết hợp tác chiến lược với La Liga, Bundesliga để cầu thủ trẻ có cơ hội ra nước ngoài sớm.
Bóng đá Nhật không sinh ra những "thiên tài bẩm sinh", mà tạo ra hệ sinh thái giúp cầu thủ phát triển tối đa. Đó là thành quả của sự phối hợp giữa chính phủ – liên đoàn – trường học – người dân. Một chiến lược dài hơi, đầy kỷ luật, và là bài học cho cả châu Á.
Thiên Phú
